W dniu 23 stycznia 2025 roku, w sprawie o sygnaturze C-677/23, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał istotny wyrok, który ma kluczowe znaczenie dla wszystkich konsumentów korzystających z kredytów w Unii Europejskiej, a szczególnie dla tych z Polski. Orzeczenie to dotyczyło kwestii obowiązku ujawniania przez instytucje finansowe podstawowych założeń, na których opiera się obliczanie oprocentowania kredytów. Chociaż sprawa dotyczyła konsumentów ze Słowacji, jej skutki będą miały szerokie zastosowanie na całym rynku UE, w tym również w Polsce, gdzie problematyka tzw. kredytów darmowych oraz niejasnych zapisów w umowach kredytowych jest szczególnie aktualna.
Wyrok TSUE dotyczył kwestii przejrzystości umów kredytowych, zwłaszcza w kontekście wyliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), która jest kluczowym wskaźnikiem dla konsumentów, umożliwiającym ocenę kosztów kredytu. Trybunał stwierdził, że pożyczkodawcy mają obowiązek ujawnienia wszystkich założeń, które służą do obliczenia tego wskaźnika. Ponadto, należy to zrobić w sposób jasny, zrozumiały i w pełni dostępny dla konsumentów, którzy nie muszą posiadać specjalistycznej wiedzy finansowej, aby móc zweryfikować warunki kredytu.
Orzeczenie to jest odpowiedzią na szereg skarg od konsumentów, którzy wskazywali na trudności związane z rozumieniem kosztów kredytów, szczególnie w przypadku umów, które nie zawierały szczegółowych informacji na temat metodologii obliczania RRSO lub przedstawiały je w sposób ogólny. W Polsce takie praktyki są niestety nadal powszechne, co rodzi poważne wątpliwości dotyczące równości stron w relacji kredytobiorca-bank oraz skutków tych niejasności dla samych kredytobiorców.
Ważnym elementem orzeczenia było również stwierdzenie, że umowa kredytowa nie musi zawierać dokładnej daty jej trwania, pod warunkiem, że warunki umowy umożliwiają konsumentowi łatwe i pewne określenie tego terminu. To oznacza, że jeśli kredytobiorca nie może w prosty sposób ustalić terminu spłaty kredytu, może to stanowić podstawę do kwestionowania warunków umowy.
Znaczenie wyroku dla Polski
Choć sprawa dotyczyła konkretnego przypadku na Słowacji, wyrok TSUE ma daleko idące konsekwencje także dla polskiego rynku kredytowego. W Polsce wielu konsumentów spotyka się z umowami kredytowymi, które nie zawierają wystarczających szczegółów dotyczących obliczania RRSO lub przedstawiają je w sposób, który nie pozwala na ich łatwą weryfikację. Takie umowy mogą wprowadzać konsumentów w błąd, co uniemożliwia im świadome podjęcie decyzji o zaciągnięciu kredytu. Ponadto, często dochodzi do sytuacji, w których banki lub instytucje finansowe odmawiają udzielenia szczegółowych informacji dotyczących metodologii wyliczania kosztów kredytu, co w praktyce oznacza brak przejrzystości.
W Polsce sprawy dotyczące kredytów, zwłaszcza kredytów konsumenckich, stają się coraz bardziej powszechne. Prawnicy specjalizujący się w tematyce odszkodowawczej, w tym kancelarie zajmujące się sprawami frankowymi, coraz częściej rozważają rozszerzenie swojej działalności na inne segmenty rynku kredytowego, w tym kredyty konsumenckie. Przyczyną tego jest rosnąca liczba spraw związanych z tzw. kredytami darmowymi, które mogą okazać się nieważne lub wymagające zwrotu nadpłaconych kwot.
Sankcje za kredyty darmowe
W Polsce szczególnym problemem są tzw. kredyty darmowe, czyli takie, które reklamowane są jako oferujące brak odsetek, ale ukrywają inne opłaty i koszty związane z kredytem. W takich przypadkach kredytobiorcy często nie są świadomi pełnych kosztów kredytu, co stanowi naruszenie prawa ochrony konsumentów. Dla konsumentów, którzy zawarli takie umowy, wyrok TSUE może stanowić kluczowy element w walce o zwrot nienależnych opłat oraz wyjaśnienie niejasnych zapisów umownych.
Przyszłość polskich kredytobiorców
Obecnie przed Trybunałem Sprawiedliwości UE znajduje się szereg pytań prawnych związanych z sankcjami za niewłaściwie udzielone kredyty, w tym kredyty darmowe. W polskich sądach toczy się coraz więcej spraw, które mogą doprowadzić do dalszych zmian w praktyce kredytowej. Pozwy są najczęściej składane przez kancelarie odszkodowawcze, które oferują konsumentom możliwość odzyskania części kosztów kredytu, w tym zwrotu kwot zapłaconych ponad wymagany kapitał.
Eksperci prawni podkreślają, że wyrok TSUE otwiera nowe możliwości dla konsumentów w Polsce, którzy mogą dochodzić swoich praw w przypadku niewłaściwie udzielonych kredytów lub niejasnych zapisów w umowach kredytowych. Wiele zależy od przyszłych wyroków Trybunału, które mogą kształtować orzecznictwo w sprawach kredytów konsumenckich. Jeśli wyroki będą korzystne dla konsumentów, istnieje duża szansa na wzrost liczby pozwów, a także dalsze zmiany w przepisach krajowych, mające na celu zwiększenie ochrony konsumentów na rynku kredytowym.
