Kiedy sąd nie orzeknie rozwodu ? – sprzeczność rozwodu z dobrem dziecka

Zgodnie z brzmieniem art. 56 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Z brzmienia powyższego przepisu wynika, iż jedną z kwestii kluczowych dla rozstrzygnięcia możliwości orzeczenia przez sąd rozwodu bądź separacji jest dokonanie ustalenia tego czym jest dobro dziecka oraz czy w danych okolicznościach sprawy nie dozna ono uszczerbku na skutek orzeczenia rozwodu – przy czym w powyższym zakresie badaniu przez sąd podlega wyłącznie to czy w przypadku orzeczenia rozwodu dobro dziecka ucierpi bardziej niż wtedy, gdy rozwód nie zostanie orzeczony.

Pojawia się zatem pytanie „czym jest dobro dziecka?” i jak ta kwestia winna być oceniana z perspektywy dobra dziecka w kwestii orzeczenia rozwodu. Wskazania wymaga, iż o ile pojęcie „dobra dziecka” nie zostało dotychczas zdefiniowane w sposób jednoznaczny, to jednak z uwagi na zawarcie szeregu uregulowań dotyczących dobra dziecka w Konstytucji RP oraz odpowiednich umowach prawa międzynarodowego możliwe jest dokonanie ustalenia jakie czynniki składają się na ogół zagadnień związanych z dobrem dziecka. Najważniejszym z aktów prawa międzynarodowego regulujących kwestię dobra dziecka będzie Konwencja o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989 roku.

Ustalając zakres pojęcia dobra dziecka należy wskazać, iż jest ono istotną wartością konstytucyjną, ściśle związaną z nakazem ochrony i opieki państwa nad rodziną, małżeństwem, macierzyństwem i rodzicielstwem, co wynika z przepisów Konstytucji RP.

Na uwagę zasługują tu zwłaszcza te sformułowania Konwencji, które wskazują, że dziecko dla pełnego i harmonijnego rozwoju powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia i że powinno być w pełni przygotowane do życia w społeczeństwie jako indywidualnie ukształtowana jednostka, wychowywana w duchu pokoju, godności, tolerancji, wolności, równości i solidarności z tym zastrzeżeniem, że bierze się pod uwagę znaczenie tradycji i wartości kulturalnych każdego narodu dla ochrony i harmonijnego rozwoju dziecka.

Dotychczasowe orzecznictwo sądowe w sprawach rozwodowych nie doprowadziło do wykształcenia się jednolitej definicji dobra dziecka. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż pojęcie dobra dziecka w przeważającej mierze ogranicza się do formułowania wskazówek interpretacyjnych określających, w sposób niewyczerpujący, czynniki, które powinny być uwzględniane przez sąd orzekający przy dokonywaniu oceny czy dobro dziecka nie ucierpi na skutek określonego rozstrzygnięcia.

Tym samym orzecznictwo stanowi, iż dobro dziecka powinno w kwestii orzeczenia rozwodu powinno być oceniane indywidualnie z odniesieniem się do konkretnych właściwości danej sprawy. Nie ulega jednak wątpliwości, że dobro dziecka obejmuje całą sferę najważniejszych jego spraw osobistych takich, jak rozwój fizyczny i duchowy, odpowiednie kształcenie i wychowanie oraz przygotowanie do dorosłego życia odpowiednio do jego uzdolnień, przy czym wartości te są zdeterminowane przez wiele różnorodnych czynników, których struktura zależy od treści stosowanej normy prawnej i konkretnej, aktualnie istniejącej sytuacji dziecka.