Co do zasady roszczenia związane z bezprawnym posadowieniem słupa na działce można podzielić na dwie kategorie. Pierwsza kategoria roszczeń to roszczenia związane z uregulowaniem stosunku prawnego z przedsiębiorcą energetycznym na przyszłość, druga to możliwość regulacji stosunków prawnych przeszłych. Do pierwszej kategorii (regulacja stosunków na przyszłość) zaliczamy ustanowienie odpłatnej służebności oraz prawo do żądania usunięcia słupa z terenu działki. Do drugiej kategorii roszczeń zaliczamy odszkodowanie z tyt. zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Przy czym wskazania wymaga, iż przed przystąpieniem do oceny zasadności roszczeń konieczne jest dokonanie dodatkowych ustaleń w zakresie stanu faktycznego nieruchomości, a w szczególności ustalenie momentu, w którym nastąpiła budowa słupa energetycznego. Jest to istotne, albowiem prawo do żądania jakiejkolwiek rekompensaty nie jest prawem nieograniczonym i ulega przedawnieniu.
Co do zasady przyjąć należy, iż wszelkie roszczenia związane z bezprawną budową słupa energetycznego ulegną przedawnieniu najpóźniej po upływie 30 lat od dnia posadowienia słupa na działce. Wskazany okres jest najdłuższym okresem, który może upłynąć, aby domaganie się ustanowienia służebności było niemożliwe – w niektórych przypadkach okres ten będzie krótszy i będzie wynosił nawet 10 lat. Kluczową datą w tym zakresie jest 1 października 1990 r. Jeżeli przedsiębiorca przesyłowy posadowił słup na działce 20 lat wstecz licząc od wskazanej powyżej daty stosuje się krótsze terminy przedawnienia, jeżeli zaś po tej dacie, okresy zasiedzenia ulegają wydłużeniu do obecnie obowiązujących.
Wskazania wymaga, iż przedsiębiorca przesyłowy może bronić się w postępowaniu zarzutem zasiedzenia służebności przesyłowej. Obowiązujące przepisu wskazują, że służebność przesyłu może zostać nabyta przez zasiedzenie, jeżeli przedsiębiorca korzystał z nieruchomości na potrzeby urządzeń przesyłowych przez określony prawem czas, przy braku sprzeciwu właściciela nieruchomości. Według dotychczas obowiązującego poglądu orzecznictwa wyrażonego m.in. w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2016 r. (III CZP 77/16) – zasiedzenie służebności przesyłu (gruntowej) prowadzi do jej nabycia bez obowiązku ponoszenia z tego tytułu jakichkolwiek świadczeń na rzecz właściciela nieruchomości. Powyższe wynika ze wspomnianej już porządkującej funkcji zasiedzenia.
Według obecnego poglądu właściciel nieruchomości może dochodzić wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy w okresie poprzedzającym upływ terminu zasiedzenia za nieprzedawniony okres przed upływem terminu zasiedzenia. Trzeba jednak zauważyć, że można żądać wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości wyłącznie w okresie, kiedy było się jej właścicielem. W uchwale z dnia 3 kwietnia 2024 roku Sąd Najwyższy, sygn. akt: II CSKP 371/22 wskazał, iż utrata własności rzeczy na skutek zasiedzenia nie powoduje wygaśnięcia roszczenia byłego właściciela o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy w okresie poprzedzającym upływ terminu zasiedzenia.
W konsekwencji oznacza to, że utrata własności nie powoduje utraty możliwości żądania od posiadacza samoistnego wynagrodzenia za okres, w którym właścicielowi prawo to przysługiwało. Nie można więc twierdzić, że utrata własności wskutek zasiedzenia sama w sobie pociąga za sobą wygaśnięcie roszczeń o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, czy o zwrot pożytków lub ich wartości.
Podsumowując, celem dochodzenia roszczeń związanych z rekompensatą z tytułu posadowionych na działce słupów energetycznych w pierwszej kolejności należy ustalić w jakim okresie słup taki został posadowiony na działce. Najlepiej zrobić to poprzez wystosowanie do przedsiębiorcy przesyłowego pisma wzywającego do wykazania legalności posadowienia owych słupów na działce, a następnie ustalić czy przedsiębiorca taki wypłacił odszkodowanie należne za okres poprzedzający upływ terminu zasiedzenia.
